شرکت هواپیمایی هُما ( هواپیمایی ملی ایران ) یکی از قدیمی ترین شرکت های هواپیمایی خاورمیانه است . در سال ۱۳۱۸ خورشیدی رضا شاه پهلوی دستور داد باشگاه ملی هوانوردی برای ارتقا و توسعه هوانوردی تأسیس شود .
در پایان سال ۱۳۲۱ باشگاه هواپیمایی دوازده خلبان و هجده مکانیسین داشت و آموزشگاه خلبانی اش با دوازده هواپیمای آموزشی برقرار بود .
دو سرمایه دار ایرانی در آذر ماه سال ۱۳۲۳ شرکت هواپیمایی را با نام ایرانیان ایرویز تأسیس نمودند . در فروردین سال ۱۳۳۳ یک شرکت هواپیمایی خصوصی دیگر به نام پارس یا پرشین ایر سرویس در تهران تشکیل شد . هواپیمایی پارس ابتدا به صورت باربری کار خود را آغاز نمود و پس از آن، این شرکت توانست از دو شهر آبادان و تهران به مقاصد پاریس، لندن، بروکسل و ژنو پروازهایی را به صورت مرتب انجام دهد .
در روز ۵ اسفند سال ۱۳۴۰، دو شرکت ایرانیان ایرویز و پرشین ایرسرویس در یکدیگر ادغام شدند و شرکت هواپیمایی ملی ایران ( هما ) ، با نام بین المللی ایران ایر تأسیس گردید . این شرکت ، ملی اعلام شد و تمام امکانات و پرسنل دو شرکت مذکور را در اختیار گرفت و از فروردین ماه سال ۱۳۴۱ فعالیت های خود را آغاز کرد . هما در سال ۱۳۴۲ به عضویت کامل یاتا درآمد.
نشان هواپیمایی هما با الهام از مجسمه های پرنده اسطوره ای هما که در تخت جمشید موجود می باشد طراحی شده :
اولین پرواز هما با هواپیماهای جت در سال ۱۳۴۴ با استفاده از یک فروند بوئینگ ۷۲۷–۱۰۰ در مسیر تهران–بیروت انجام شد. پس از آن شرکت تصمیم به تبدیل تمام ناوگان خود به هواپیماهای جت گرفت . با شروع دهه ۱۳۵۰ عصر طلایی هما نیز آغاز شد . در سال ۱۳۵۰ تعدادی بوئینگ ۷۳۷–۱۰۰ و در سال ۱۳۵۳ تعدادی بوئینگ ۷۲۷–۲۰۰ وارد ناوگان شرکت شد. همچنین تحویل هواپیماهای گران قیمت بوئینگ ۷۴۷ از نوع ۱۰۰ و ۲۰۰ و اس پی از سال ۱۳۵۴ آغاز گشت .
در میانه دهه هفتاد میلادی، هما پروازهای بدون توقف بسیاری را به صورت روزانه به قارهٔ اروپا انجام می داد، در این دوره ، هواپیمایی ملی ایران تنها در مسیر تهران-لندن بیش از سی پرواز هفتگی انجام می‌داد. خط هوایی تهران به فرودگاه جان اف کندی نیویورک در سال ۱۳۵۴ با بهره گیری از بوئینگ ۷۰۷ و با یک توقف در فرودگاه هیثرو لندن آغاز شد. با خرید بوئینگ‌های ۷۴۷ اس پی، هما این هواپیماهای دوربرد را در مسیر تهران-نیویورک به کار گرفت و به این ترتیب طولانی ترین خط هوایی بدون توقف جهان را راه اندازی کرد .
در سال ۱۹۷۲ میلادی ( ۱۶ مهر ۱۳۵۱ ) هما قرارداد خرید ۳ فروند هواپیمای مافوق صوت کنکورد را با کنسرسیوم انگلیسی-فرانسوی آن به امضا رساند. به این ترتیب هما اولین سفارش دهندهٔ قطعی هواپیمای کنکورد در جهان شد و هما در صف مقدم پروازهای مسافربری سوپرسونیک در جهان قرار گرفت.
در سال های پایانی دههٔ هفتاد میلادی، هواپیمایی ملی ایران به عنوان رو به رشدترین شرکت هواپیمایی جهان شناخته می‌شد و در عین حال یکی از ایمن ترین ، مدرن ترین ، و پردرآمد ترین شرکت های هواپیمایی دنیا نیز به شمار می‌رفت .
پس از انقلاب ۱۳۵۷:
پس از پیروزی انقلاب ایران، با دگرگون شدن سیاست های حکومت ، انجام برخی پروازهای بین المللی هما تغییر نمود و همچنین تمام فرودگاه‌های ایران به جز فرودگاه بین‌المللی مهرآباد شبکه پروازهای بین المللی خود را از دست دادند.
با وقوع انقلاب ۱۳۵۷ ایران ، ۳ فروند هواپیمای کنکورد سفارشی هما هرگز به ناوگان هما وارد نشدند، چرا که این قرارداد توسط دولت انقلابی فسخ شد .
در دهه ۱۹۸۰ با توجه به جنگ هشت ساله ایران و عراق و مشکلات ناشی از آن پیشرفت چندانی در هما صورت نگرفت . با آغاز دهه ۱۹۹۰ میلادی با وجود افزایش شدید تقاضا برای سفرهای هوایی ، به دلیل تحریم های اعمال شده علیه صنعت هوایی ایران از سوی آمریکا، هما تنها توانست چند فروند هواپیمای کوچک فوکر ۱۰۰ را از شرکت سازنده هلندی آن خریداری کند.
تحریم های آمریکا علیه ایران که شامل ممنوعیت فروش هواپیما و قطعات آن می‌شود مهم ترین مانع بر سر رشد هما به شمار می‌رود . امروزه به دلیل این تحریم ها، هما ناوگانی فرسوده و قدیمی دارد. این شرکت نه تنها جایگاه ممتاز جهانی خود در دهه هفتاد را به کلی از دست داده بلکه با سرمایه‌گذاری برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند امارات عربی متحده، قطر و بحرین بر صنعت هوایی خود، در منطقه خاورمیانه نیز به عنوان یک شرکت هواپیمایی درجه دو شناخته می‌شود . با این حال هما سعی دارد با اجاره یا خرید هواپیماهای دست دوم از کشورهایی مانند ترکیه یا خرید هواپیماهای روسی بخشی از کمبودهای خود را رفع کند .
